ΓΑΙΤΣΕΣ (ΠΑΝΑΓΙΑ ΧΕΛΜΟΥ)

Το μοναστήρι της Παναγίας του Χελμού βρίσκεται λίγο έξω (1χλμ.) από την Χώρα καθως μεταβαίνουμε προς τα Τσέρια, πάνω στον λόφο που εκτείνεται στα αριστερά μας και δεν είναι ορατό από τον κεντρικό δρόμο. Είναι κτισμένο κατα την Μεταβυζαντινή περίοδο ενώ η περιοχή αναφέρεται σε κειμενα απο το 1618 ως Villa Madona di della Chelmont. (δηλ. έπαυλη της Παναγίας του Χελμού).

Πρόκειται για ένα σπουδαίας αρχαιολογικης σημασίας μοναστηριακό σύμπλεγμα το οποίο αποτελείται από τον καθολικό ναό της Παναγίας, τον προαύλιο χώρο του, τα παλία και καλοδιατηρημένα κελιά των μοναχών που έζησαν εκεί καθώς και μια παλιά παραδοσιακή πέτρινη βρύση λίγο πιο κάτω. Τα νεότερα χρόνια φημολογείται ότι χρησιμοποιήθηκε και ως λεπροκομείο.

 Η εκκλησία είναι διακοσμημένη με πολλές τοιχογραφίες αρκετές από τις οποίες διασώζονται σήμερα και βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση ενώ άλλες εχουν υποστεί σημαντική φθορά με την πάροδο του χρόνου. Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Παναγία και αυτό είναι φανερό από τις πολλές τοιχογραφίες που απεικονίζουν τη ζωή και το μύθο της. Στον δυτικό τοίχο απεικονίζεται συχνά Η Μέρα Της Κρίσεως ,η Σταύρωση καθώς και το μεγαλείο της Παναγίας η οποία περιβάλλεται από Αγίους και προύχοντες της εκκλησίας, ενω στην οροφή υπάρχει τοιχογραφία του Θεού γύρω από την οποία είναι ζωγραφισμένος ο ζωδιακός κύκλος.

 Δυστυχώς σήμερα ένα μεγάλο μέρος πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς της περιοχής έχει χαθεί λόγω παλαιότερης δράσης αρχαιοκάπηλων. Ο ναός της Παναγίας Του Χελμού γιορτάζεται κάθε χρόνο με πανηγύρι στις 23 Αυγούστου.

ΓΑΙΤΣΕΣ,ΠΑΝΑΓΙΑ (ΧΕΛΜΟΣ), ΚΕΛΙΑ